اسراف کنندگان در آیه 27 سوره اسرا چه نامیده می شوند
اسراف کنندگان در آیه 27 سوره اسرا چه نامیده میشوند
اسراف کنندگان در آیه 27 سوره اسرا
اسراف کنندگان در سوره اسرا چه نامیده میشوند
اسراف کنندگان در آیه 27 سوره اسرا
جواب سوال مسابقه پیامکی برنامه خندوانه امشب جمعه 17مهر 94
اسراف کنندگان در آیه 27 سوره اسرا چه نامیده میشوند
جواب سوال مسابقه پیامکی برنامه خندوانه امشب جمعه 17مهر 94
جواب سوال مسابقه پیامکی برنامه خندوانه
اسراف کنندگان در آیه 27 سوره اسرا چه نامیده میشوند؟
برای دیدن پاسخ صحیح مسابقه پیامکی برنامه خندوانه
اسراف از ریشه" س ر ف" و در لغت به معنی تجاوز کردن و از حدّ گذشتن در هر کاری است که انسان انجام می‌دهد 1و در اصطلاح نیز به همین معنای عام استعمال می شود. هر چند که به گفته راغب غالباٌ در مورد پول خرج کردن استعمال می‌شود.2
کلمه اسراف کلمه بسیار جامعی است که هر گونه زیاده روی در کمیّت و کیفیّت و بیهوده گرایی و اتلاف و مانند آن را شامل می‌شود.3
معانی اسراف در قرآن:
1) از حدّ گذشتن در گناه و نافرمانی: این معنا در آیات ذیل به کار رفته است: طه 127، مائده 32، اعراف 81، یونس 12 و 83، انبیا 9، یس 19، زمر 53، غافر 28 و 38.
2) از حدّ گذشتن در انفاق: چنانچه در آیه 67 سوره فرقان به این معنا اشاره شده است.
3) زیاده‌روی در خوردن یا مصرف آنچه حلال است: اعراف 31، نساء 6، انعام 141.
علاوه بر این موارد استعمال، اسراف به همراه " فی " نیز استعمال می گردد که در این صورت به دو معنا می تواند باشد.
الف) افراط و زیاده‌روی در کاری: مانند آیه 33 سوره اسراء
ب) تفریط و تقصیر در عمل صالح و حق خداوند ؛ مانند آیه 147 سوره آل عمران .4
اسراف در انفاق
خداوند متعال در قرآن مجید از اسرافکاران به عنوان «برادران شیطان» نامبرده و در سوره اسراء آیه‌های 26 و 27 در این مورد فرموده است : «حق خویشاوندان، بیچارگان،… در راه ماندگان را بپرداز و زیاده روی مکن که زیاده روی کنندگان، برادران شیطانند و شیطان نسبت به پروردگارش کفر ورزید».
اولین نکته ای که از این آیه می‌توان برداشت نمود این است که خداوند متعال امر به انفاق کردن و بخشش فرموده است ولی حتی در این مورد که از اعمال صالحه می‌باشد، اجازه زیاده روی نداده است و ضمن اینکه بخشش را به اندازه توان اشخاص معین کرده است، خواسته است تا مسلمانان به دلیل بخشش بی اندازه، خود نیازمند دیگران نشوند ، و نکته دوم آن که از اسراف کاران به عنوان «برادران شیطان »یاد کرده است.یعنی افرادی که زیاده روی می کنند، عمل آنها شیطانی و همدستی با شیطان است (چون معمولاً برادر از برادر پشتیبانی می‌کند) پس کسی که اسراف می‌کند پشتیبان شیطان و در اعمال او شریک می شود،
خداوند متعال در قرآن مجید از اسرافکاران به عنوان «برادران شیطان» نامبرده و در سوره اسراء آیه‌های 26 و 27 در این مورد فرموده است : «حق خویشاوندان، بیچارگان،… در راه ماندگان را بپرداز و زیاده روی مکن که زیاده روی کنندگان، برادران شیطانند و شیطان نسبت به پروردگارش کفر ورزید»
بی میلی خداوند نسبت به اسرافکاران
خداوند در سوره اعراف آیه 31 می فرماید :«ای فرزندان آدم در هر مسجدی زینت خود را برگیرید و بخورید و بیاشامید اما اسراف نکنید ، زیرا خداوند اسراف کاران را دوست ندارد».
در مذمت اسراف و تبذیر
خودبینی نوعی از اسراف است
اسراف کاری تنها به صورت ظاهر ارتباط ندارد ، بلکه از این مرحله فراتر رفته و به شکل نفسانی و درونی بروز می‌کند .آنجا که انسان خود را برتر از دیگران و برتر از هر چه هست می‌بیند و این خود بزرگ بینی آنچنان زیاد می‌شود که به نوعی اسراف تبدیل می‌شود .
فرعون نمونه این خود بزرگ بینی است .او آنقدر خود را بزرگ می‌دید که تصور می‌کرد خداست و همه چیز تحت امر او قرار دارد و بنا براین، همه باید مطیع فرمان او باشند و تنها از او اطاعت کنند و چون چنین ادعایی نمود،عمل او عملی اسرافکارانه شد به گونه ای که خداوند در سوره یونس آیه 14 در مورد او فرمود: «…وَإنَّ فِرعَونَ لَعالٍ فی الارضِ وَ إنَّهُ لمَِنَ المُسرِفین؛…و بدرستیکه فرعون در زمین برتری جست و هر آینه از اسراف کاران بود».
یاران آتش چه کسانی می باشند ؟
خداوند در سوره مؤمن آیه 43 مسرفین را یاران آتش خوانده است ؛به عبارتی اسراف کار ،عاقبتی جز جهنم ندارد .
اول جهنمی که در دنیا به واسطه گرفتاری در دام فقر و پریشانی و دست نیاز سوی دیگران بردن ، برای خود درست کرده است و دیگری جهنمی که بواسطه اطاعت نکردن از فرمان خداوند در آخرت برای خود مهیا نموده است.
اسراف در قصاص
«وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِیِّهِ سُلْطَانًا فَلَا یُسْرِفْ فِی الْقَتْلِ إِنَّهُ کَانَ مَنصُورًا» إسراء/33 آیه قرآن می فرماید : هر مظلومی که کشته بشود ما برای او سلطنت قرار می‌دهیم ، این به این معنا می باشد که اگر کسی کشته شود ، خون بهای او را به ولی او می دهند ؛ نکته ای که قرآن بیان می کند این است که می فرماید : در این موضوع اسراف و زیاده خواهی نداشته باشید ؛ در قدیم اگر فامیل الف یک نفر از فامیل ب را می کشت ، فامیل ب می گفت : ما دو تا می‌کشیم ، این آیه در صدد نفی این عمل بیان شده است .
امام علی علیه السلام بعد از اینکه از جانب ابن ملجم ضربه ای خورد ،وصیت کرد که تنها یک ضربه به ابن ملجم بزده شود ، چرا که او یک ضربه به من زده است : «فَاضْرِبُوهُ ضَرْبَةً بِضَرْبَةٍ»(نهجالبلاغه، نامه47)
نسبت به خودمان اسراف نکنیم !
گاه انسان به خودش اسراف می کند ، به عبارتی گاه بعضی وقتها خودش را حرام می کند ، قرآن در برابر کسانی که عمرشان را اسراف می کنند می فرماید :«قُلْ یَا عِبَادِی الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ» ( زمر/53)
در نهج البلاغه از علی (ع) نقل شده است می‌فرماید: «الا إنّ اعطاءَ المالِ فی غیر حقّه تبذیر و اسرافٌ و هُوَ یَرفَعُ صاحبَه فی الدّنیا و یَضَعُهُ فی الاخِرَة و یُکرِمُهُ فی النّاس و یهینه عند الله ؛آگاه باشید مال را در غیر مورد استحقاق صرف کردن تبذیر و اسراف است، ممکن است این عمل انسان را در دنیا بلند مرتبه کند، امّّا مسلماٌ در آخرت او را پست و حقیر خواهد کرد»
تفاوت اسراف، تبذیر، تقتیر و قوام:
با در نظر گرفتن ریشه لغوی اسراف و تبذیر وقتی این دو در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند، اسراف به معنی خارج شدن از حدّ اعتدال است. بدون آن که چیزی را ظاهراٌ ضایع کنند؛ مثلاٌ کسی غذایی چنان گران قیمت تهیه کند که با قیمت آن بتوان عدّه زیادی را آبرومندانه تغذیه کرد. در این جا از حدّ اعتدال تجاوز شده ولی ظاهراٌ چیزی نابود و ضایع نشده است.
تبذیر آن است که آن چنان مصرف کنیم که به اتلاف و تضییع منجر شود؛ مثل این که برای دو نفر میهمان غذای ده نفر را تهیه کنیم آن گونه که بعضی به نادانی انجام می‌دهند و به آن افتخار می‌نمایند و باقی غذا را در زباله دان بریزیم و اتلاف کنیم.
ناگفته نماند که در بسیاری از موارد این دو کلمه درست در یک معنی به کار می‌رود و حتّی به عنوان تأکید پشت سر یکدیگر قرار می‌گیرند. مثلاٌ بنابر آنچه در نهج البلاغه از علی (ع) نقل شده است می‌فرماید : «الا إنّ اعطاءَ المالِ فی غیر حقّه تبذیر و اسرافٌ و هُوَ یَرفَعُ صاحبَه فی الدّنیا و یَضَعُهُ فی الاخِرَة و یُکرِمُهُ فی النّاس و یهینه عند الله ؛آگاه باشید مال را در غیر مورد استحقاق صرف کردن تبذیر و اسراف است، ممکن است این عمل انسان را در دنیا بلند مرتبه کند ، امّّا مسلماٌ در آخرت او را پست و حقیر خواهد کرد.»5
بنابراین بر طبق این حدیث شریف، اگرچه تبذیر ممکن است که انسان را در نظر مردم بزرگ کند، اما موجب سقوط مقام انسان در پیشگاه خدا خواهد شد.6
تقتیر، در مقابل اسراف، به معنی کوتاهی کردن در انفاق است و قوام به معنی حد وسط میان اسراف و اقتار است.7
طبق آیات قرآن و روایات، اسراف و تبذیر و تقتیر، مذموم و ناپسند هستند و فقط قوام ممدوح و پسندیده است، که خداوند متعال درباره مومنان می‌فرماید:«والّذینَ إذآ اُنفَقوا لَمْ یُسْرِفُوا و لَمْ یَقْتُرُوا وَ کانَ بینَ ذلِکَ قَواماٌ ؛ کسانی که هر گاه انفاق کنند، نه اسراف می‌نمایند و نه سختگیری؛ بلکه در میان این دو حدّ اعتدالی دارند . »8
آثار اسراف
1) مسرفان اهل دوزخند.9
2)برای اسرافکاران اعمالشان زینت داده می‌شود.10
3) اسراف موجب انکار آیات الهی می‌شود.11
فرآوری : زهرا اجلال
بخش قرآن تبیان
هیچگونه اسراف و ریخت و پاشی مکن. بىتردید اسراف کنندگان و ولخرجان، برادران شیاطیناند، و شیطان همواره نسبت به پروردگارش بسیار ناسپاس است.
شیطان ابتدا وسوسه کرده و به گناه دعوت می کند. پس از آنکه فرد اولین قدم را برداشت و خود را به آن آلود، وسوسه های بعدی سریعتر و راحتتر در او اثر می کند. هر چه انجام گناه ساده تر و سریعتر شود نشان از آن دارد که شیطان بهتر و بیشتر بر او تسلط یافته و به تعبیری بهتر سوار شده و افسار نفس را به دست گرفته است .
«تبذیر» در اصل از ریشه «بذر» و به معنى پاشیدن دانه مىآید، منتهی این کلمه مخصوص مواردى است که انسان اموال خود را به صورت غیر منطقى، مصرف مىکند که معادل آن در فارسى «ریختوپاش» است. به تعبیر دیگر تبذیر آن است که مال در غیر موردش مصرف شود هر چند کم باشد، و اگر در موردش صرف شود تبذیر نیست هر چند زیاد باشد.
در آیه بعد مبذرین را برادران شیاطین خواند که این برای آن است که آنها نیز نعمتهایی را که خدا داد، کفران مىکنند و در غیر محلش، صرف مىنمایند.
تعبیر به «اخوان؛ برادران» یا برای آن است که اعمالشان همردیف و هماهنگ اعمال شیاطین است؛ همچون برادرانى که یکسان عمل مىکنند و یا به دلیل آن است که در دوزخ همنشین شیطان اند
اسراف در منطق قرآن و اهل بیت(ع) به عنوان یکی از گناهانی شمرده شده است که دارای آثار زیانبار و پیامدهای خطرناکی می باشد. یکی از بهترین شیوه های پیشگیری از این گناه بزرگ، آگاه نمودن افراد نسبت به آن آثار زیانبار و پیامدهای خطرناک است با توجه به هشدار مقام معظم رهبری در سخنان ایام نوروز به وجود آسیب ها و مشکلات گوناگون اسراف در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی.(1) نگارنده، تلاش نموده تا با بهره گیری از آیات نورانی قرآن و سخنان گرانمایه اهل بیت(ع) مطالبی را در مورد آثار زیانبار و آسیب های اسراف تهیه و به جامعه اسلامی تقدیم بنماید.
به امید آن که همه ما با پرهیز از هر نوع اسراف زمینه حفاظت خویش و جامعه اسلامی را از پیامدهای زیانبار اسراف فراهم نماییم.
قبل از بیان آثار زیانبار اسراف، ذکر این نکته ضرورت دارد که مراد از اسراف، در آیات قرآن و سخنان اهل بیت (ع) فقط بُعد اقتصادی آن نمی باشد بلکه به معنای وسیع آن که هر نوع تجاوز از حد اعتدال در همه امور چه مسایل اقتصادی و چه اخلاقی و غیر آن را شامل می شود.
اسراف یعنی زیاده روی و تجاوز که معنای مقابل آن قصد و میانه روی است. راغب اصفهانی در معنای اسراف می‌گوید: «هر کار و عملی را که انسان انجام می‌دهد و از حد و اندازه خود تجاوز و زیاده روی کند آن اسراف است». [1] بنابراین می‌توان این گونه بیان داشت که اسراف هرگونه عمل بیهوده و زیاده روی و تجاوز از حد طبیعی، چه در کیفیت و چه در کمیت می‌باشد. از این بیان معلوم می‌شود که اسراف تنها مربوط به خوردنیها و نوشیدنی‌ها و یا در امور اقتصادی نبوده، بلکه اسراف معنایی جامع تر و وسیع تر را در برمی گیرد. در حقیقت می‌توان گفت: «اسراف هرگونه تجاوز از حد یا افراط و تندروی و یا وضعیت نامناسب حالات نفسانی و روحیات و صفات غیر معتدل اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی افراد در جامعه می‌باشد». [2] این تعریف تکلیف را بسیار سنگین می‌کند؛ زیرا اسراف از حوزه اقتصادی و خوردن و نوشیدن به سایر حوزه‌های دیگر اعمال انسان نیز کشیده می شود.
